Bhutan (slot)

Aan het begin van de trip door Sri Lanka een afsluitend verhaal over Bhutan. De laatste paar dagen, na onze bijzondere ontmoeting met de kluizenaar in de Haa vallei, hebben we doorgebracht in Paro, met nog een bezoekje aan de hoofdstad Thimpu. Dit laatste was om de Arts & Crafts School van Thimpu te bezoeken en de wierook- en papierfabriek te zien. In de Arts en Crafts School worden de leerlingen met name de technieken bijgebracht om het Bhutaanse culturele erfgoed in stand te houden. In hoeverre ze een eigen creativiteit ontwikkelen is de vraag. Ze komen veelal via de staat aan het werk bij het restaureren van tempels. In de wierookfabriek werden in grote getale wierookstokjes gedraaid, gedroogd en verpakt. En in de papierfabriek zagen we het hele procédé van papier maken, van het blad, het wassen ervan, het tot pulp maken, het maken van vellen en het drogen daarvan. Het resultaat zagen we eerder in bijvoorbeeld het hotel en restaurant in de Haa vallei waar mooie papieren lampen hingen. De laatste Bhutandag brachten we in en rond Paro door. We maakten een wandeling door de vallei en bezochten een oude tempel. Dat bezoek aan de tempel werd een gedenkwaardige. Er was namelijk een ceremonie bezig voor een overleden vrouw. De nonnen reciteerden en zongen mantra's, telkens ondersteund door stevige trommelslagen. De dochter van de vrouw, het enige familielid in de tempel, werd betrokken bij het branden van de wierook bij de beelden. Het was heel indrukwekkend. Zoals steeds mag er niet gefotografeerd en gefilmd worden in de tempel, maar we nemen het mee in onze gedachte. En zo kwam er een eind aan ons verblijf aan dit bijzondere land. Bhutan hecht als klein land tussen de twee grootmachten China en India veel waarde aan zijn eigen cultuur, met zijn eigen taal en eigen identiteit. Het wil niet, zoals Tibet, opgeslokt worden. En het heeft iets speciaals: het Bruto Nationaal Geluk. In Paro namen we een kijkje bij de grote internationale conferentie hierover, met als aandenken een button